Ownership is een begrip dat tegenwoordig vaak gebruikt wordt in de context van ontwikkelingssamenwerking. Volgens de literatuur is het begrip medio jaren negentig in het development discourse geïntroduceerd door donoren als de Wereldbank en de VN. Het begrip ownership kent geen exacte definitie, maar heeft betrekking op een gevoel van betrokkenheid en verantwoordelijkheid. Het begrip ownership werd geïntroduceerd in de tijd waarin de top-down benadering van ontwikkelingssamenwerking, waarbij ontwikkeling als het ware wordt opgelegd aan ontwikkelingslanden, werd verlaten. Het begrip ownership gaat vaak samen met het begrip vraaggestuurdheid. Projecten moeten vraaggestuurd zijn, demand driven en vooral niet supply driven.Vraaggestuurdheid wordt tegenwoordig in de ontwikkelingssamenwerking als voorwaarde gesteld. Zowel vraaggestuurdheid als ownership zijn begrippen afkomstig uit het neo-liberale gedachtengoed, en de eigentijdse tendens om marktmechanisme en alle ermee samenhangende fenomenen in het publieke domein te willen toepassen, dus ook binnen de ontwikkelingssamenwerking.
Ownership wordt in de ontwikkelingssamenwerking kennelijk gebruikt om aan te geven dat de ontvangende partij, de beneficiary, zich betrokken moet voelen met een project. Het probleem dat door een ontwikkelingsproject opgelost wordt moet zijn “eigen” probleem zijn, en hij, de “beneficiary” of dit nu een land, een regering, of een organisatie is, moet zich betrokken voelen met de weg die gevolgd wordt om het probleem op te lossen. Niemand kan ontkennen dat betrokkenheid een noodzakelijke voorwaarde is voor het welslagen van elk project. Dit lijkt dus een waarheid als een koe.
Hoe zit het nu met ownership in onze eigen projecten? Het Centrum voor Internationale Samenwerking (CIS) is een buitenstaander in het proces van identificatie van ontwikkelingsprojecten en ook tijdens de opzet ervan. Pas bij de uitvoeringsfase van projecten mag het CIS meedoen. In samenwerking met de partner wordt het CIS dan geacht te faciliteren en het project in goede banen te leiden. Betrokkenheid en verantwoordelijkheidsgevoel, i.e. ownership bij alle partijen is een vereiste voor het welslagen van een project. Klopt als een bus.
Maar kan en moet het CIS iets doen om ownership bij de partners te bevorderen als dit blijkt te ontbreken? Wanneer het CIS een professionele rol als consultancyclub vervult, zal de samenwerking meestal goed verlopen.
Er kan zich desondanks een situatie voordoen waarbij de betrokkenheid van de beneficiary blijkt tegen te vallen. Als de oorzaak van dit probleem, nl. “gebrek aan ownership” buiten de invloedsfeer van het CIS ontstaan is, kan het CIS er dan iets aan veranderen? Kan een volstrekt verkeerd of slecht gedefinieerd project tijdens de implementatie nog te redden zijn?
Bij een overduidelijk slecht gedefinieerd project zal het CIS zijn verantwoordeljkheid moeten nemen en dit aan de donor rapporteren, en hiermee een project mogelijk voortijdig afblazen.
Maar wat doen we als we in het grijze gebied komen waarin een project “baat noch schaadt”? Zijn er niet projecten waarbij je vraagtekens kunt zetten bij de effectiviteit en de gestelde doelen? Projecten waarbij de partners zich vrolijk maar matig gemotiveerd door de lijst met projectactiviteiten heenslepen, waar workshops plaatsvinden, activiteiten worden uitgevoerd, mensen in- en uitgevlogen worden, terwijl iedereen het gevoel heeft: " hier gebeurt van alles, maar wat is het feitelijke nut ervan?" Wat is in dit geval de taak van een partij als het CIS? Zal een instelling die bestaat bij de gratie van dergelijke projecten eerlijk durven zeggen dat het feitelijke nut van een dergelijk project ter discussie wordt gesteld? En geldt hetzelfde dan ook voor de beneficiary? Hoe dapper zijn we dan om, in de recente woorden van Bert Koenders, elkaar aan te kijken en te zeggen, “Jongens, het was erg gezellig, maar, de wereld wordt hier niet beter van.” Hoe ver gaan we met ons eigen ownership, met onze verantwoordelijkheid, met onze visie? Is dat te veel gevraagd voor een kleine club die zich in de uitvoerende sfeer bezighoudt, en die wordt afgerekend op, geheel conform de tijdgeest, het zorgen voor externe financiering?
No comments:
Post a Comment